AMBASADY NATURY
Warsztaty
W 2023 roku zorganizowaliśmy w ramach projektu „Laboratorium Badań nad Szczęściem” warsztaty studenckie. Podczas serii spotkań warsztatowych poszukiwaliśmy odpowiedzi na pytania o negocjacje między ludźmi a florą, konsultując się m. in. z botanikiem, historykiem i przewodnikiem miejskim. Dwie grupy pracowały nad wymiarami relacji miasto-rośliny-ludzie. W naszej pracy poza innymi metodami, użyliśmy fotogramów i techniki macierzy (ustrukturyzowanej mapy myśli), analizując przestrzenie i typy stref kontaktu (contact zones) z koncepcji Donny Haraway.
Zespół tworzą kuratorzy i trenerzy: Monika Tomczyk (Akademia Sztuki w Szczecinie), Marek Ostrowski (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny), Maciej Kowalewski (Uniwersytet Szczeciński), Hanna Wysocka (Stowarzyszenie Media Dizajn). Współpraca merytoryczna: Stefan Koderisch (ZK/U Berlin). Uczestnikami projektu w roku 2023 byli: Marzena Bałękowska, Mateusz Freidenberg, Weronika Juzyszyn, Angela Klein, Katarzyna Kordas, Michał Krawczyk, Julia Łucyk, Łucja Marcinkowska, Natalia Predel, Julia Smagowicz, Marta Sobolewska, Agata Wagner. Konsultanci: w zakresie botaniki – Bartosz Kurnicki (Uniwersytet Szczeciński), w zakresie literatury i lokalnych odniesień historycznych – Przemysław Głowa (przewodnik miejski).
Jednym z rezultatów warsztatów było rozpoznanie niezagospodarowanej konceptualnie osi, wyznaczonej biegunami: futurystycznego / post-apokaliptycznego miasta z naturą wyłącznie w wirtualnej postaci z jednej strony i stanu „przedcywilizacyjnej” przyrody z drugiej. W naszej interpretacji istotne okazały się dwa procesy: negocjacji (kontroli, przyjęcia roli i organizacji interesów) oraz symbiozy, tj. współistnienia w stanie równowagi, zgodnie z wolą i interesami obu stron (roślin i ludzi). Ideę łączącą oba te procesy określiliśmy jako tworzenie kanałów dyplomatycznych, służących nawiązywaniu wzajemnych relacji politycznych między człowiekiem i naturą.
Nazwaliśmy tę ideę Ambasadą natury
lokalizacje
Na początku czerwca 2023 roku, w wybranych siedliskach wokół Szczecina (miejsca oznaczone cyframi od 1 do 4) pozostawiliśmy skrzynie wykonane z materiałów biodegradowalnych, aby w wyniku samosiewu, bez udziału człowieka, porastały roślinnością. Wśród siedlisk różnego typu (ogród, las, nieużytki) uwzględniliśmy także teren dawnej fabryki benzyny syntetycznej w Policach (miejsce „3″), uwiecznionej w filmie „Na srebrnym globie” w reżyserii Andrzeja Żuławskiego (1989). W kadrach tego filmu roślinność na terenie ruin fabryki praktycznie nie występuje, dziś teren ten przypomina dżunglę, z wysokimi na 10-20 metrów drzewami. Roślinność przejęła kontrolę nad gigantycznym obszarem fabryki, należącej w czasie II wojny światowej do niemieckiej machiny militarnej.
Skrzynie z obsadą roślinnych emisariuszy po 3 miesiącach zostały przeniesione do miasta, na teren ogrodu Szczecińskiego Inkubatora Kultury (miejsce oznaczone na mapie jako “0”). Ten swoisty gest przeniesienia wyraża wolę nawiązania stosunków dyplomatycznych z pozamiejską florą.
W każdej z ambasad pojawiły się odmienne gatunki roślin (m. in. chwastnica i inne z rodziny wiechlinowatych) oraz insekty (najczęściej pająki). Skrzynie przetrwały zimę w ogrodzie, a rośliny z siedlisk podmiejskich i z terenu ogrodu Inkubatora współdzielą ich przestrzeń. Obecnie skrzynie stanowią część ekspozycji “AMBASADY NATURY”.
Gest zaproszenia natury do miasta powtórzyliśmy w maju 2024 roku, ustawiając skrzynie w kolejnych siedliskach („5″ i „6″). We wrześniu br. odbędzie się kolejny etap przybycia ambasadorów natury do Szczecina, a następnie wyniki naszego projektu zostaną zaprezentowane na wystawie w Katowicach.
prototypy
Z badanych przykładów, takich jak porastające krawężniki, gruzowiska i nieużytki wyłonił się obraz miejskiej roślinności „negocjującej” swoją obecność w różnych przestrzeniach, realizującej własne (tj. niezależne od ludzi) interesy.
Tym, co mogłoby konceptualnie łączyć oba światy, jest w naszym założeniu idea Ambasady natury. Chociaż stanowisko roślin (jako milczących aktorów) jest dla nas jedynie domysłem, to sama koncepcja nawiązania stosunków dyplomatycznych, wydaje nam się interesującym polem redefinicji pojęć ze słownika ekonomii i polityki. Zasoby naturalne, kolonizacja, inwazja, sukcesja – to wciąż żywe kategorie języka tak botaniki, jak i opisu relacji międzynarodowych.
WYSTAWA
12 lipca 2024 roku w przestrzeni Szczecińskiego Inkubatora Kultury otworzyliśmy wystawę Porastanie + Ambasady Natury. Na wystawie zaprezentowaliśmy trzy powiązane ekspozycje.
Pierwszą z nich była instalacja, w której odbiorca spotyka się z Ambasadorami – roślinami które spontanicznie porosły w skrzyniach rozsadowych na terenach podmiejskich. Przestrzeń Ambasady została wydzielona stelażem z zasłoną i udostępniona odwiedzającym po zapoznaniu się z protokołem wizyty. Nad skrzyniami z roślinnością zawieszone zostały gabloty prezentujące przesłanie Ambasadorów oraz ukazujące elementy prac badawczych nad materiałem biodegradowalnej eko-ambasady takie jak eko-kleje, suszone trawy i sprasowane materiały organiczne.
Drugim elementem ekspozycji był zbiór gipsowych odlewów i glinianych odcisków, będących portretami uczestników nie-ludzkich projektu – roślin z pierwszych ambasad. Odciski przedstawione zostały w formie przypominającej karbońskie skamieliny, odnajdywane na powierzchni brył węgla kamiennego.
Ostatnia część ekspozycji to seria plansz dokumentujących proces kolektywnej pracy warsztatowej nad projektem „Porastanie” i nad tworzeniem ambasad. W części poświęconej pracom badawczo-rozwojowym pokazaliśmy kolejne prototypy i możliwe zastosowania wypracowanych w projekcie rozwiązań.
